AfriForum i hanedza mvetamveto ya mulayotibe wa Vho-Manyi wo vhetshelwaho u fhelisa vhuṋe ha mavu ha phuraivethe; i ita khuwelelo kha zwitshavha zwa mvelele uri vha wane maṅwalo a vhuṋe ha mavu avho

---

Mvetamveto ya mulayotibe wo dzinginywaho nga Muraḓo wa Phalamennde wa Ḽihoro ḽa uMkhonto weSizwe, Vho-Mzwanele Manyi ndi u ṱhaselwa ha vhuṋe ha mavu ha phuraivethe na zwitshavha zwoṱhe zwa mvelele na zwiṅwe zwine zwa khou shuma kha u ḓiṱhogomela, vhuḓilangi ha mvelele na u ḓilanga ha nga ngomu zwi tshi tevhedza mulayo wa dzitshaka. Hoyu ndi muhumbulo wa dzangano ḽa pfanelo dza vhadzulapo ḽa AfriForum, ḽe nga Ḽavhuraru ḽa ṋetshedza muvhigo waḽo une wa lwa na Mulayotibe wa Khwiniso wa vhu-22 wa Vho-Manyi kha Ndayotewa – une ndivho yawo ha vha u fhelisa vhuṋe ha mavu ha phuraivethe kha shango na u ita uri muvhuso u vhe muṱhogomeli wa mavu oṱhe na zwibveledzwa zwa mupo nga u khwinisa Khethekanyo ya 25 ya Ndayotewa.

U ya nga Vho-Barend Uys, vhane vha vha Ṱhoho ya Vhushaka ha Mvelele na Tshumisano kha ḽihoro ḽa AfriForum, khwiniso dzo dzinginywaho dzi ḓo vha dzi tshi khou hanedzana na Mulanga wa Dzitshaka wa Pfanelo dza Vhadzulapo na dza Polotiki, khathihi na Thero 3, 14, 19, 20, 21 na 28 dza Thendelonzwiwa ya Afrika nga ha Pfanelo dza Vhathu. “AfriForum i ita khuwelelo kha zwitshavha zwoṱhe zwa mvelele na vharangaphanḓa vhazwo uri vha shumise nga u ṱavhanya Khethekanyo ya 20 ya Mulayo wa u Khwinisa Pfanelo dza Vhuṋe ha Mavu wa 112 wa 1991 u itela u wana maṅwalwa a vhuṋe ha mavu ane vha a langa,” vha ralo Vho-Uys.

AfriForum i hanedza nga ho khwaṱhaho mvetamveto ya mulayotibe nahone, kha muvhigo wayo, yo dzinginya uri Khethekanyo ya 25 ya Ndayotewa i songo shandukiswa nga ṅwambo wa zwiitisi zwinzhi, zwiṅwe zwazwo ndi zwi tevhelaho:

• I ḓo ita uri hu fheliswe vhuṋe ha mavu ha phuraivethe na u fheliswa ha pfanelo ya mutheo ya vhuthu ine zwa zwino ya khwaṱhisedzwa nga Mulayotibe wa Pfanelo.
• I ḓo sika nyimele ine vhathu vha bvaho kha mvelele ya Tshivhuru na zwiṅwe zwitshavha zwiṱuku zwa mvelele vha ḓo vha vhadzulapo vha kilasi ya vhuvhili, zwine zwa fhambana na mulayo wa vhudzulapo vhu linganaho na u eḓana phanḓa ha mulayo.
• I ḓo ita uri zwitshavha zwa mvelele na vharangaphanḓa vha vhuhosi vhane vha zwi shumela sa vharangaphanḓa, vha vhe vhahiri vha tshoṱhe kha mavu avho na u vha thivhela u vha na mavu avho nga nḓila i re mulayoni na u shumisa vhuvhusi ho fhelelaho, vha sa thithiswi khao. Zwi ḓo ita uri zwitshavha na vharangaphanḓa vhazwo vha mvelele vha si tsha vha na tshirunzi na fulufhedzea havho nga ho fhelelaho, sa izwi vha tshi ḓo ṱalulwa lwa tshoṱhe sa vhathu vhane vha dzhiiwa sa “vha songo teaho” u vha na vhuṋe na u langa mavu avho nga vhuḓalo.
• Zwi ḓo isa phanḓa na u fhungudza maanḓa na ṱhuṱhuwedzo ya vharangaphanḓa vha vhuhosi, zwivhumbeo zwa vhurangaphanḓa ha mvelele na zwiṅwe zwiimiswa zwo thewaho kha tshitshavha, ngeno zwi tshi khou fhungudza vhuḓilangi ha mvelele na pfanelo dza mvelele nga u tou angaredza. Tshanduko iyi i ḓo ita uri vhaofisiri vha muvhuso vha bvele phanḓa vha tshi langa mveledziso, ndaulo na vhuvhusi ha mavu na thundu dza zwitshavha zwa mvelele na fhethu hune vha dzula hone.
• Zwi ḓo ita uri zwitshavha zwoṱhe zwa mvelele na zwiṅwe, miṱa na vhathu vhe u swika zwino vha wana mavu na vhuṋe hao u bva kha maitele a u vhuyedzedza mavu, vha bviswe kha mavu avho na u vhuyedzedza murahu mbuyelo dzo itwaho kha heḽi sia.
• Zwi ḓo vhanga dziedzi ḽihulwane ḽa ikonomi na tshengelo i si na vhukono kha vhunzhi ha vhadzulapo vha shango, sa izwi fulufhelo ḽa vhabindudzi ḽi tshi ḓo fhela.

“Mvetamveto ya mulayotibe yo livhiswa nga ho khetheaho kha Mavhuru sa tshitshavha tsha mvelele tsho fhambanaho, sa izwi Mavhuru vhe vhone fhedzi tshitshavha tsha mvelele tshine tsha dzhia ḽa 6 Ṱhafamuhwe 1652 sa ḓuvha ḽa ndeme kha u vha hone havho sa tshitshavha tsha mvelele Tshipembe ha ḽa Afrika. I nyadza mvelele dzo fhambanaho dza tshitshavha tshashu na ḓivhazwakale yo serekanaho ya shango na dzingu i tshimbilelanaho na u tshimbila ha zwitshavha zwa mvelele, miṱa na vhathu, u vhumbwa na u fhaladzwa ha mvelele na zwiṅwe zwitshavha na tshaka nga murahu ha tshifhinga na tshanduko dzi tshimbilelanaho nazwo kha u shumiswa ha mavu, u dzula khao, u vha na mavu na mvelelo dza mupo na kilima,” vha ralo Vho-Uys.